Εργασιακή Ψυχολογία

Εισαγωγή21
Κεφάλαιο 1ο
Διαχείριση Σταδιοδρομίας25
1.1. Εισαγωγή25
1.1.1. Στάδιο της εξερεύνησης 26
1.1.2. Στάδιο της καθιέρωσης 26
1.1.3. Στάδιο της διατήρησης 27
1.1.4. Στάδιο της απεμπλοκής 27
1.2. Προγράμματα διαχείρισης σταδιοδρομίας28
1.2.1. Διαχείριση σταδιοδρομίας με έμφαση στους στόχους29
1.2.2. Διαχείριση σταδιοδρομίας με έμφαση στα καθήκοντα30
1.2.3. Διαχείριση σταδιοδρομίας με έμφαση στις προκλήσεις30
1.3. Σχεδιασμός σταδιοδρομίας 31
1.3.1. Σχεδιασμός διαδοχής ή προετοιμασία διάδοχων καταστάσεων 31
1.3.2. Εναλλαγή πόστων εργασίας 32
1.3.3. Χαρτογράφηση τυπικών ατραπών εξέλιξης της σταδιοδρομίας 33
1.3.4. Εργαστήρια ανάπτυξης σταδιοδρομίας 33
1.3.5. Πλήρωση κενών θέσεων 34
1.3.6. Ενδοοργανωσιακή κινητικότητα 34
1.3.7. Αποτίμηση ικανοτήτων 36
1.3.8. Ανατροφοδότηση απόδοσης 36
1.3.9. Διορισμός διοικητικών συμβούλων 36
1.3.10. Καθοδήγηση από μέντορα 37
1.3.11. Το ψυχολογικό συμβόλαιο38
1.4. Σχεδιασμός σταδιοδρομίας και συστήματα αξιολόγησης 40
1.5. Πλεονεκτήματα ανάπτυξης προγραμμάτων
σχεδιασμού σταδιοδρομίας 41
1.6. Μοντέλο σχεδιασμού σταδιοδρομίας 42
1.6.1. Καριέρα χωρίς σύνορα44
1.7. Διαχείριση σταδιοδρομίας και εκπαίδευση48
1.8. Διαχείριση σταδιοδρομίας και σύζευξη
οργανωσιακών - ατομικών στόχων49
1.9. Συμβουλευτική σταδιοδρομίας50
Μελέτη περίπτωσης52
Σύνοψη 62
Βιβλιογραφία64
Κεφάλαιο 2ο
Η Επικοινωνία στις Επιχειρήσεις69
2.1. Εισαγωγή69
2.2. Η έννοια της επικοινωνίας70
2.3. Το επικοινωνιακό μοντέλο72
2.3.1. Η λεκτική επικοινωνία74
2.3.2. Η μη λεκτική επικοινωνία76
2.4. Το πλαίσιο της επικοινωνίας78
2.5. Προβλήματα στην επικοινωνία79
2.6. Η εξέλιξη των ερευνητικών προτεραιοτήτων
στην οργανωσιακή επικοινωνία82
2.7. Παγκοσμιοποίηση και επικοινωνία83
2.8. Η επικοινωνία στη συστημική ανάλυση83
2.8.1. Τυπική και άτυπη μορφή επικοινωνίας86
2.8.2. Ατομικοί επικοινωνιακοί ρόλοι89
2.8.3. Δίκτυα επικοινωνίας90
2.9. Επικοινωνία και οργανωσιακή κουλτούρα98
2.10. Η επικοινωνία και τα εργασιακά αποτελέσματα100
2.11. Παρεμβάσεις για τη βελτίωση
της επικοινωνίας στην εταιρεία101
Βιβλιογραφία104
Κεφάλαιο 3ο
Διαδικασίες Επιλογής Προσωπικού109
3.1. Εισαγωγή109
3.2. Συνέντευξη επιλογής προσωπικού110
3.2.1. Η άτυπη συνέντευξη111
3.2.2. Η τυπική συνέντευξη113
3.2.3. Η συνέντευξη με μηχανικά μέσα 121
3.2.4. Η ομαδική συνέντευξη121
3.2.5. Η συνέντευξη από επιτροπή122
3.2.6. Η συνέντευξη ψυχολογικής πίεσης (στρες)123
3.2.7. Η τηλεφωνική συνέντευξη124
3.3. Προβλήματα της συνέντευξης124
3.3.1. Διακρίσεις125
3.3.2. Μεροληπτικές διαστρεβλώσεις 126
3.3.3. Επιλεκτική επεξεργασία πληροφοριών127
3.3.4. Δημιουργία εντυπώσεων128
3.3.5. Μη λεκτική συμπεριφορά129
3.3.6. Διαδικασίες αποδόσεων129
3.4. Ο ρόλος του συνεντευκτή130
3.5. Τεστ επιλογής 131
3.5.1. Ιστορική εξέλιξη των ψυχομετρικών τεστ132
3.5.2. Βασικές αρχές της χρήσης των τεστ 133
3.5.3. Ομαδοποίηση των τεστ με βάση τον τρόπο
που δίδονται στους υποψηφίους135
3.5.4. Ομαδοποίηση των τεστ με βάση το περιεχόμενό τους137
3.6. Αξιοπιστία των τεστ144
3.6.1. Μέθοδοι υπολογισμού αξιοπιστίας ενός τεστ145
3.7. Εγκυρότητα των τεστ148
3.7.1. Φαινομενική εγκυρότητα148
3.7.2. Εγκυρότητα περιεχομένου148
3.7.3. Εγκυρότητα κριτηρίου148
3.7.4. Εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής149
3.8. Κέντρα αξιολόγησης150
3.9. Συστατικές επιστολές151
Βιβλιογραφία153
Κεφάλαιο 4ο
Ανάλυση Εργασίας157
4.1. Εισαγωγή157
4.2. Ορισμός ανάλυσης εργασίας158
4.3. Κύριες προσεγγίσεις στην ανάλυση εργασίας159
4.4. Η διαδικασία ανάλυσης εργασίας161
4.5. Άτομα-στελέχη που εμπλέκονται
στη διαδικασία ανάλυσης εργασίας162
4.6. Μέθοδοι ανάλυσης εργασίας164
4.6.1. Εκτέλεση της εργασίας από τον αναλυτή εργασίας164
4.6.2. Παρατήρηση του ατόμου που εκτελεί
τα καθήκοντα συγκεκριμένης θέσης εργασίας164
4.6.3. Ημερολόγιο εργαζομένου166
4.6.4. Μελέτη κινήσεων μέσα από βιντεοσκόπηση166
4.6.5. Συνέντευξη με τον εργαζόμενο166
4.6.6. Ερωτηματολόγια 168
4.7. Ειδικές τεχνικές ανάλυσης εργασίας169
4.7.1. Τεχνικές προσανατολισμένες στο άτομο-εργαζόμενο170
4.7.2. Τεχνικές προσανατολισμένες στην εργασία179
4.8. Η συμβολή της ανάλυσης εργασίας
στις λειτουργίες της διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων185
4.8.1. Προσέλκυση και επιλογή προσωπικού185
4.8.2. Αξιολόγηση της απόδοσης του προσωπικού188
4.8.3. Aξιολόγηση θέσης εργασίας - σύστημα ανταμοιβών 189
4.8.4. Εκπαίδευση προσωπικού 195
4.8.5. Ανάπτυξη καριέρας (ανάπτυξη στελεχών) 196
4.8.6. Κατηγοριοποίηση εργασιακών θέσεων - δημιουργία ευρετηρίων 196
4.8.7. Ανασχεδιασμός εργασίας και διαχείριση
της ασφάλειας και υγιεινής του εργαζομένου197
4.9. Περιγραφή και προδιαγραφές της θέσης εργασίας198
4.9.1. Περιγραφή εργασίας199
4.9.2. Προδιαγραφές θέσης εργασίας205
4.10. Αξιοπιστία και εγκυρότητα των πληροφοριών
μιας ανάλυσης εργασίας207
4.10.1. Αξιοπιστία208
4.10.2. Εγκυρότητα209
4.11. Πιθανές πηγές σφαλμάτων στην ανάλυση εργασίας 211
4.11.1. Δημογραφικοί παράγοντες211
4.11.2. Παράγοντες σχετικοί με τη διαδικασία212
4.11.3. Ατομικές διαφορές212
4.12. Προκλήσεις και προοπτικές της ανάλυσης εργασίας220
Βιβλιογραφία223
Κεφάλαιο 5ο
Κινητοποίηση Προσωπικού227
5.1. Εισαγωγή227
5.2. Η ηθική της εργασίας229
5.3. Ορισμός των κινήτρων231
5.4. Θεωρίες των αναγκών233
5.4.1. Η Θεωρία του Maslow για την ιεραρχία των αναγκών233
5.4.2. Θεωρία του κινήτρου επίτευξης237
5.4.3. Θεωρίες σχεδιασμού της εργασίας240
5.4.4. Θεωρία των δύο παραγόντων του Herzberg241
5.4.5. Μοντέλο των χαρακτηριστικών της εργασίας244
5.4.6. Εμπλουτισμός εργασίας 247
5.4.7. Θεωρίες Συμπεριφοράς 249
Μελέτη περίπτωσης277
5.5. Τα κίνητρα για εργασία διαφέρουν από άτομο σε άτομο280
5.5.1. Επαγγελματική ικανοποίηση και κίνητρα281
5.5.2. Παραγωγικότητα και κίνητρα282
5.5.3. Οργανωτική δομή και κίνητρα285
5.5.4. Ηγεσία και κίνητρα288
5.6. Συμπεράσματα290
Βιβλιογραφία291
Κεφάλαιο 6ο
Διαπραγμάτευση301
6.1. Εισαγωγή 301
6.2. Τα στάδια της διαπραγμάτευσης302
6.2.1. Η φάση της προετοιμασίας της διαπραγμάτευσης303
6.2.2. Η φάση του ανοίγματος της διαδικασίας305
6.2.3. Η φάση της διαπραγμάτευσης305
6.2.4. Η φάση του κλεισίματος της διαδικασίας306
6.3. Τύποι διαπραγμάτευσης306
6.3.1. Διανεμητική, ανταγωνιστική ή win-lose διαπραγμάτευση308
6.3.2. Ενοποιητική, συνεργατική ή win-win διαπραγμάτευση309
6.3.3. Σύγκριση ανταγωνιστικής και συνεργατικής διαπραγμάτευσης312
6.4. Τεχνικές διαπραγμάτευσης314
6.4.1. Ενεργητική ακρόαση315
6.4.2. Διαχείριση συναισθήματος317
6.5. Η γλώσσα και η συμπεριφορά
της αποτελεσματικής διαπραγμάτευσης317
6.6. Διαπραγμάτευση και διαχείριση της πληροφορίας320
6.6.1. Καθορισμός του προβλήματος321
6.6.2. Συλλογή πληροφοριών321
6.6.3. Πλαισίωση της κατάστασης322
6.7. Η win-win ανάλυση324
6.7.1. Η συνεργασία από τη σκοπιά της θεωρίας των παιγνίων325
6.7.2. Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας,
πολιτισμικό πλαίσιο και επιλογή τύπου διαπραγμάτευσης328
6.7.3. Διαπραγμάτευση βάσει αρχών και αξιών331
6.8. Άνθρωποι:
«Ξεχωρίστε τους ανθρώπους από το πρόβλημα»332
6.8.1. Αντίληψη333
6.8.2. Συναίσθημα334
6.8.3. Επικοινωνία335
6.9. Συμφέροντα:
«Επικεντρωθείτε στα συμφέροντα και όχι στις θέσεις»336
6.10. Επιλογές: «Πριν αποφασίσετε τι θα κάνετε
επινοήστε μια σειρά από πιθανότητες»338
6.11. Κριτήρια: «επιμείνατε ώστε το αποτέλεσμα
να βασίζεται σε κάποιο αντικειμενικό πρότυπο»340
6.12. Συμπεράσματα 343
Βιβλιογραφία344
Κεφάλαιο 7ο
Ηγεσία349
7.1. Εισαγωγή349
7.2. Η έννοια της ηγεσίας350
7.3. Οι στόχοι της ηγεσίας353
7.4. Οι ιδιότητες των αποτελεσματικών ηγετών 354
7.5. Θεωρίες της ηγεσίας357
7.5.1. Η θεωρία των χαρακτηριστικών357
7.5.2. Η θεωρία της συμπεριφορικής προσέγγισης 359
7.5.3. Θεωρίες που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά της κατάστασης 361
7.5.4. Συμπληρωματικές θεωρίες ηγεσίας 369
7.6. Ηγεσία και συναισθηματική νοημοσύνη 372
7.7. Ηγεσία και τεστ προσωπικότητας374
7.7.1. Το τεστ προσωπικότητας 16PF374
7.7.2. Το τεστ προσωπικότητας ΜΒΤΙ375
7.7.3. Το τεστ των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας (TEXAΠ)376
7.7.4. Το τεστ προσωπικότητας NEO-FFI377
7.8. Η αξία της επικοινωνίας στην ηγεσία 378
7.9. Πρακτικές συμβουλές για την άσκηση ηγεσίας 379
7.9.1. Να γνωρίζεις καλά τον εαυτό σου379
7.9.2. Να ασκείς ηγεσία με όραμα381
7.9.3. Να ασκείς ηγεσία με πάθος382
7.9.4. Να ασκείς ηγεσία με ρίσκο 382
Βιβλιογραφία384
Κεφάλαιο 8ο
Εργασιακό στρες389
8.1. Εργασιακό στρες389
8.2. Ιστορική Αναδρομή:
Οι ρίζες του φαινομένου του εργασιακού στρες 390
8.3. Ορισμοί του Στρες - Το πρόβλημα της έλλειψης
κοινώς αποδεκτού λειτουργικού προσδιορισμού397
8.4. Ερμηνευτικά μοντέλα του εργασιακού στρες406
8.4.1. Το αντιληπτικό μοντέλο του εργασιακού στρες407
8.4.2. Η Θεωρία των κοινωνικών ρόλων408
8.4.3. Η θεωρία της ψυχολογικής αμοιβαιότητας 409
8.4.4. Η θεωρία της αλληλοπροσαρμογής ατόμου-περιβάλλοντος411
8.4.5. Το γενικό μοντέλο υγείας του εργασιακού στρες 415
8.4.6. Το μοντέλο των εργασιακών απαιτήσεων-εργασιακού ελέγχου418
8.4.7. Το μοντέλο της υποκειμενικής εσωτερικής γνωστικής διεργασίας420
8.4.8. Μοντέλο διατήρησης των πόρων 423
8.4.9. Η θεωρία της κοινωνικής ταυτότητας
ως πλαίσιο ερμηνείας του στρες425
8.4.10. Το κυβερνητικό μοντέλο του στρες426
8.4.11. Μοντέλο ανισορροπίας προσπάθειας-ανταμοιβής 426
8.4.12. Μοντέλο ανάρρωσης 428
8.4.13. Το θεωρητικό μοντέλο του εργασιακού στρες 430
8.5. Τα αίτια του εργασιακού στρες431
8.5.1. Αιτίες στρες που σχετίζονται με περιεχόμενο,
δομή, φύση, αντικείμενο, απαιτήσεις και εργασιακό περιβάλλον432
8.5.2. Ατομοκεντρικές αιτίες στρες446
8.6. Οι συνέπειες του εργασιακού στρες455
8.6.1. Οι ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες του στρες455
8.6.2. Οι συνέπειες του στρες στην υγεία του ατόμου456
8.6.3. Οι συνέπειες του στρες στις εταιρείες459
8.7. Οι στρατηγικές αντιμετώπισης
του εργασιακού στρες462
8.7.1. Οι εστιασμένες στο πρόβλημα
και οι εστιασμένες στο συναίσθημα στρατηγικές αντιμετώπισης 464
8.7.2. Η αυτοεκτίμηση - αυτάρκεια466
8.7.3. Η κοινωνική υποστήριξη467
8.7.4. Η παρέμβαση στην εργασία472
8.7.5. Η συμμετοχική oργανωτική παρέμβαση473
8.7.6. Η παρέμβαση στο άτομο 474
8.7.7. Η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων475
Βιβλιογραφία477
Κεφάλαιο 9ο
Ομαδική Λειτουργία - Ομαδικότητα503
9.1. Εισαγωγή503
9.2. Ομάδα, ομαδική εργασία και συνδιαλεκτική μνήμη 503
9.2.1. Προηγούμενες έρευνες504
9.2.2. Ο ρόλος της συνδιαλεκτικής μνήμης στην ομαδική επικοινωνία505
9.2.3. Το αναπόφευκτο της ομαδοποίησης -
Η αναγκαιότητα της υπαγωγής σε ομάδα507
9.2.4. Η διαμόρφωση της ομάδας508
9.2.5. Τα χαρακτηριστικά της ομάδας509
9.2.6. Ταξινόμηση των ομάδων510
9.2.7. Ομάδα και παραγωγικότητα511
9.2.8. Η αποτελεσματικότητα της ομάδας512
9.2.10. Οι διομαδικές σχέσεις και η δυναμική τους513
9.2.11. Ο ρόλος της επικοινωνίας στην ομάδα514
9.2.12. Η θεωρία λειτουργίας των ομάδων 518
9.2.13. Οι θεωρίες της κοινωνικής ταυτότητας
και της κοινωνικής κατηγοριοποίησης519
9.2.14. H ομαδική πόλωση 521
9.3. Οι πληροφορίες και η ομαδική λήψη αποφάσεων525
9.4. Οι ομάδες ως συστήματα επεξεργασίας πληροφοριών527
9.5. Η διάχυση της πληροφορίας και της γνώσης528
9.6. Η ενδοομαδική σύγκρουση529
9.7. Το μοντέλο της ομαδοσκέψης531
9.8. Η αποτελεσματικότητα της ομαδικής λήψης των αποφάσεων533
Βιβλιογραφία535
Κεφάλαιο 10ο
Επαγγελματική Ικανοποίηση539
10.1. Εισαγωγή539
10.2. Η έννοια και το περιεχόμενο της επαγγελματικής ικανοποίησης540
10.3. Η επαγγελματική ικανοποίηση ως ανεξάρτητη
και ως εξαρτημένη μεταβλητή542
10.4. Θεωρίες επαγγελματικής ικανοποίησης542
10.4.1. Η θεωρία των αναγκών του Maslow 543
10.4.2. Η θεωρία των δύο παραγόντων του Herzberg543
10.4.3. Η θεωρία της ισότητας544
10.4.4. Η θεωρία της κοινωνικής επίδρασης545
10.4.5. Η θεωρία της συντελεστικότητας545
10.4.6. Η θεωρία της προσδοκίας545
10.5. Παράγοντες του συντελούν στην επαγγελματική ικανοποίηση546
10.5.1. Οργανωτικοί παράγοντες546
10.5.2. Ατομικοί παράγοντες548
10.5.3. Άλλοι παράγοντες που σχετίζονται
με την επαγγελματική ικανοποίηση550
10.6. Επιπτώσεις της επαγγελματικής ικανοποίησης
στην εργασιακή συμπεριφορά 551
10.6.1. Παραγωγικότητα551
10.6.2. Κινητικότητα προσωπικού553
10.6.3. Απουσίες554
10.6.4. Άλλες συμπεριφορές και στάσεις 555
10.7. Η μέτρηση της επαγγελματικής ικανοποίησης 555
Βιβλιογραφία557
Κεφάλαιο 11ο
Διαχείριση Έργου561
11.1. Εισαγωγή561
11.2. Ορισμός του project management561
11.3. Βασικές λειτουργίες και επιδιώξεις του project management562
11.4. Το έργο563
11.4.1. Ο κύκλος ζωής του έργου564
11.4.2. Χρονικός προγραμματισμός των έργων565
11.4.3. Οργάνωση του έργου566
11.4.4. Το κόστος του έργου566
11.4.5. Ο έλεγχος567
11.4.6. Επιλογή του προσωπικού568
11.4.7. Παράγοντες της απόδοσης του εργατικού δυναμικού568
11.4.8. Η διατήρηση της υποκίνησης569
11.4.9. Η αξιολόγηση της απόδοσης569
11.4.10.Μάνατζμεντ570
11.4.11.Ο ρόλος του μάνατζερ571
11.4.12.Ο προγραμματισμός572
11.4.13.Διοίκηση με βάση τους στόχους 573
11.4.14.Η λήψη των αποφάσεων574
11.4.15.Ο συντονισμός575
11.4.16.Η οργάνωση575
11.4.17.Ανάθεση αρμοδιοτήτων576
11.4.18.Η καινοτομία576
11.4.19.Ηγεσία576
11.4.20.Διαχείριση αλλαγής577
11.5. Το project management στις επιχειρήσεις578
11.6. Τρόποι οργάνωσης της επιχείρησης και project management 579
11.7. Enterprise project management 579
11.8. Το project management και το όραμα της επιχείρησης580
11.9. Project management για πωλήσεις και μάρκετινγκ581
11.10. Tο project management στο μάρκετινγκ582
11.11. To project management ως παράγοντας διαφοροποίησης583
11.11.1.Το πλάνο εξωτερικής δράσης583
11.11.2.Το πλάνο εσωτερικής δράσης:584
11.12. Project Μάρκετινγκ584
11.12.1.Φάσεις και προσδιοριστικοί παράγοντες του project μάρκετινγκ585
11.12.2.Project Μάρκετινγκ Plan586
11.13. Project management και CRM587
11.13.1.Τα στάδια ενός CRM project587
11.13.2.To project plan στο CRM588
11.13.3.Εκπαιδεύοντας τον project manager588
11.14. Τo project management στην πράξη590
11.14.1.Φάσεις και στάδια ωρίμανσης του project management590
11.15. Risk management593
11.16. Επικοινωνία594
11.17. Ανάλυση κόστους και έλεγχος596
Βιβλιογραφία597
Κεφάλαιο 12ο
Ικανοποίηση Καταναλωτή599
12.1. Εισαγωγή599
12.2. Ικανοποίηση καταναλωτή και αφοσίωση 600
12.2.1. Θεωρητικό πλαίσιο600
12.2.2. Ορισμός ικανοποίησης 600
12.2.3. Κριτήρια ικανοποίησης 603
12.2.4. Μη ικανοποίηση605
12.2.5. Πελάτες 606
12.2.6. Προϊόντα και υπηρεσίες607
12.3.7. Καταναλωτική αφοσίωση-πιστότητα609
12.2.8. Η επίδραση της ικανοποίησης των πελατών
στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της επιχείρησης613
12.3. Προσεγγίσεις στην ικανοποίηση καταναλωτών 615
12.3.1. Προσέγγιση ποιότητας 615
12.3.2. Ικανοποίηση πελατών και ολική ποιότητα616
12.4. Μοντέλα συμπεριφοράς καταναλωτή 618
12.4.1. Μοντέλο Oliver 619
12.4.2. Μοντέλο Fornell 619
12.5. Η χρησιμότητα μέτρησης της ικανοποίησης πελατών 620
12.6. Σύνοψη622
Βιβλιογραφία623